www.flickr.com

zaterdag 5 juli 2014

Voices from Chernobyl


De ramp in Chernobyl is alweer 28 jaar geleden, maar heeft tot op de dag van vandaag enorm diepe sporen nagelaten. Het heeft op mij als kind toen behoorlijk veel indruk gemaakt. Ik was negen jaar oud en daarmee oud genoeg om enigszins te begrijpen wat daar gebeurde. Toch was het een ver van mijn bed show en kon ik met geen mogelijkheid de grootte van de ramp overzien. Voor een negenjarige niet vreemd, maar dat het voor bijna iedereen gold was achteraf bezien buitengewoon schokkend en kende grote gevolgen. Svetlana Alexievich is op zoek gegaan naar de gevolgen en naar de persoonlijke verhalen die gepaard gaan met deze immens grote ramp. Hiervoor heeft ze ruim vijfhonderd mensen geïnterviewd variërend van onderzoekers tot brandweermannen tot bewoners. Ze heeft deze verhalen zo direct mogelijk opgeschreven, als directe vertelling van de geïnterviewde. Dit maakt de verhalen heel indringend en persoonlijk. Wat mij vooral opviel in de interviews is dat je de ramp niet los kunt zien van de tijdsgeest. Midden jaren '80 was een roerige tijd in die omgeving. Het ijzeren gordijn was er nog, al waren hervormingen al gaande, en het communisme stond nog overeind. Dit heeft een belangrijke rol gespeeld bij de passiviteit waarmee mensen op de ramp reageerden. Tevens op de manier waarop mensen die zagen wat er gebeurde en hiervoor gehoor zochten de mond werd gesnoerd. Zo kent deze ramp uiteindelijk vele soorten slachtoffers: mensen die naasten verloren, maar ook mensen die nog steeds met schuldgevoelens leven omdat ze niet ingrepen of hun mond hielden. Een zeer indrukwekkend boek, waarbij ik als enige kanttekening zou willen plaatsen dat ik af en toe wat context bij de interviews miste. Een verhaal van iemand is lastig te volgen wanneer je eigenlijk niets over diegene weet. Er had van mij geen heel verhaal omheen gehoeven, maar iets meer inleiding had wel een toevoeging geweest. Geen alledaags boek, maar voor de geïnteresseerde zeer de moeite waard.